تبیین جامعه شناختی مدیریت بدن در میان زنان شهر تبریز

بدن و چگونگی مدیریت آن در جامعه مصرفی مدرن به یکی از موضوعات اساسی و مهم مطالعات اجتماعی و فرهنگی تبدیل شده است. به دنبال اهمیت یافتن بدن در جامعه شناسی شاخه های مختلفی نظیر جامعه شناسی پزشکی، جامعه شناسی بدن و جامعه شناسی مصرف مسایل مرتبط با بدن را به صورت جدی مورد بررسی قرار داده اند. بر همین اساس، هدف اصلی رساله حاضر تبیین جامعه شناختی مدیریت بدن در میان زنان در چهار چوب شاخه های فوق است. تحقیق به روش تلفیقی ، با تعداد نمونه 738 نفر در بخش کمی(پیمایش) و 20 نفر در بخش کیفی(گروه متمرکز) انجام شده است. روش نمونه گیری در بخش کمی، خوشه ای چند مرحله ای توام با تصادفی ساده و سیستماتیک و در بخش کیفی هدفمند و در دسترس بوده و بوسیله پرسشنامه و مصاحبه نامه اطلاعات لازم از زنان 15 ساله و بالاتر گردآوری شده است. در بخش کیفی نمونه گیری تا اشباع نظری تداوم داشت. برای تجزیه و تحلیل مقدماتی داده ها از نرم افزار spssنسخه 17 و برای مدل سازی عوامل موثر در مدیریت بدن زنان از نرم فزار lisrelنسخه 5/8 استفاده شده است. پس تجزیه و تحلیل داده های کمی رساله، یافته ها نشان می دهد که: 1)مدیریت بدن در میان زنان 15 ساله و بالاتر شهر تبریز از سطح متوسط به بالایی برخوردار بوده است 2) مدیریت بدن به تفکیک وضعیت شغلی، وضعیت تأهل و منشأ اجتماعی متفاوت بوده و اختلاف معنی داری بین گروه های مختلف متغیرهای مذکور وجود دارد. 3) همچنین متغیرهای مقایسه اجتماعی بدن، گروه های مرجع، سن، تحصیلات، سرمایه فرهنگی، اقتصادی، دینداری و رسانه های ارتباطی و اطلاعاتی بر مدیریت بدن زنان به صورت مستقیم و غیر مستقیم تأثیر معنی داری دارند. در مجموع،26 درصد از تغییرات مدیریت بدن بوسیله متغیرهایی موجود در مدل معادلات ساختاری تبیین می شوند. علاوه بر آن شکل نهایی و برازش شده مطالعه برای تحقیق در خصوص مدیریت بدن شکل مناسبی تلقی می شود. همچنین نتایج بدست آمده از تجریه و تحلیل داده های بخش کیفی رساله بیانگر این است که زنان با مقاصد مختلف اقدام به مدیریت بدن می کنند و عواملی نظیر گروه مرجع، تصور از بدن، میزان اعتماد به نفس بدنی،طبقه اجتماعی، رسانه های ارتباطی و اطلاعاتی، فشارهای اجتماعی و فرهنگی موجود در جامعه برای تطبیق با معیار های زیبایی، کسب شهرت، منزلت و تأیید اجتماعی، جذابیت جسمانی، کسب زیبایی و جلب توجه دیگران، بازسازی هویت و ایجاد تمایز بین خود و دیگران، بهبود تصور بدنی و رضایت بدنی و ایجاد نشاط و شادابی برای حفظ جوانی در مدیریت بدن زنان دخیل هستند. در مجموع می توان نتیجه گرفت که عوامل روانشناختی نظیر تصور بدنی، اعتماد به نفس، ایجاد نشاط و شادی ،عوامل اجتماعی و فرهنگی نظیر مقایسه اجتماعی بدن، گروه های مرجع، سن، تحصیلات، سرمایه فرهنگی، دینداری و رسانه های ارتباطی و اطلاعاتی و عوامل اقتصادی نظیر وضعیت شغلی و سرمایه اقتصادی در مدیریت بدن زنان تأثیر گذار هستند.